Miażdżyca

Miażdżyca (arterioskleroza) - jest przewlekłą chorobą dużych i średnich tętnic, charakteryzuje się zmianami wewnątrz tych naczyń. Ściany ulegają zgrubieniu, tracą swoją sprężystość następuje zmniejszenie średnicy naczyń. Na ściankach tętnic odkładają się cząsteczki tłuszczu, białka i soli wapiennych, płytki krwi.

Udar mózgu

Udarem mózgu nazywane jest na ogół nagłe upośledzenie przepływu krwi przez naczynia mózgowe powodujące duże niedokrwienie określonego obszaru mózgu. Jedną z przyczyn jest miażdżyca. Zmiana miażdżycowa powoduje zakrzep tętnicy powodując zatory. Sztywne, zmienione miażdżycowo tętnice łatwiej także mogą ulegać uszkodzeniom powodując krwawienia do mózgu. Każdy udar mózgowy jest zawsze bardzo poważną i ciężką chorobą.

Choroba Buergera

Nazwana też zarostowym zapaleniem tętnic kończyn dolnych jest chorobą polegającą na niedotlenieniu i niedożywieniu kończyn dolnych spowodowanym przez stopniowo narastające zakrzepy zamykające tętnice doprowadzające krew do nóg. Choroba występuje najczęściej u mężczyzn po 50 roku życia. Charakterystycznym objawem jest, tzw. Chromanie przestankowe, czyli nagły silny ból nóg pojawiający się w czasie chodzenia i zmusza chorego do zatrzymania się. Po odpoczynku ból ustępuje. W miarę trwania choroby bóle pojawiają się także w czasie spoczynku i w nocy. W ciężkich postaciach mogą pojawić się obrzęki i owrzodzenia na palcach, stopach lub podudziach.

Przyczyny miażdżycy

Obecnie przyjmuje się, że rozwój miażdżycy jest spowodowany wieloma czynnikami: wewnątrzpochodnymi i zewnątrzpochodnymi. Do czynników wewnątrzpochodnych należą zaburzenia przemiany tłuszczowej, nadciśnienie tętnicze, przewlekłe zakażenia, różne czynniki alergiczne i choroby przemiany materii – cukrzyca, dna moczanowa. Do czynników zewnątrzpochodnych należą różne przewlekłe toksyny jak nikotyna, tlenek węgla, oraz stres, ciągły pośpiech, siedzący tryb życia, brak ruchu, nadwaga oraz, co najważniejsze złe nawyki żywieniowe, czyli spożywanie zbyt dużej ilości tłuszczów, węglowodanów a także spożywanie w codziennej diecie zbyt małej ilości owoców i warzyw, co powoduje niedobory witamin. Choroba wykazuje tendencje do nasilania się wraz z wiekiem.

Podstawowym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi miażdżycy jest nadmiar cholesterolu i niektórych jego frakcji.

Normy laboratoryjne wynoszą:

• Cholesterol ogólny 3,6 - 5,2 mmol/l ( 138 - 200 mg % )
• LDL poniżej 3,88 mmol/l czyli ( 150 mg % )
• HDL powyżej 1,42 mmol/l czyli ( 55 mg % )
• Trójglicerydy 0,84 – 2,3 mmol/l ( 74 - 202 mg % )
  

Odkładanie się cholesterolu w ścianie tętnic jest tym większe, im wyższe jest stężenie cholesterolu we krwi. Najbardziej szkodliwy jest cholesterol, oznaczony symbolem LDL zwany „złym cholesterolem”, który ze szczególną łatwością przenika do ścian tętnicy, istnieje też „dobry cholesterol” oznaczony symbolem HDL chroni on tętnice przed rozwojem miażdżycy. Dlatego ludzie, mający niskie poziomy cholesterolu HDL częściej chorują na zawał serca.

Nadciśnienie tętnicze jest także jednym z czynników zwiększonego ryzyka zachorowania na miażdżycę. Podwyższone ciśnienie przyspiesza przenikanie „złego cholesterolu” – LDL do tętnic, uszkadzanie ich, powoduje powstawanie zakrzepów, co zwiększa ryzyko zawału serca.

Nadwaga jest to nadmierna masa ciała w stosunku do wysokości. Aby sprawdzić, czy aktualny ciężar ciała jest prawidłowy najlepiej posłużyć się wskaźnikiem wg Queteleta określanym jako BMI.

Oto sposób jego obliczania

BMI = masa ciała (kg) / (wzrost (m) x wzrost (m))

• niedowaga – jeżeli wartość wskaźnika wynosi poniżej 18,5
• prawidłowa masa ciała – gdy wartość wskaźnika mieści się w granicach 18, 5 – 25
• nadwaga – wartość wskaźnika mieści się w granicach 25 – 30
• otyłość – jeżeli wartość wskaźnika mieści się w granicach 30 – 40
• otyłość olbrzymia – gdy wartość wskaźnika wynosi powyżej 40
  

W przeważającej ilości przypadków nadwaga lub otyłość spowodowana jest nadmiernym spożywaniem tłuszczu i słodyczy. Rodzaj i jakość spożywanego tłuszczu znacząco wpływa na poziom cholesterolu we krwi. Nawet niewielkie obniżenie poziomu cholesterolu we krwi powoduje spadek ryzyka wystąpienia zawału serca.

Palenie tytoniu – nie ulega najmniejszej wątpliwości, że palenie papierosów powoduje przyspieszenie powstawania zmian miażdżycowych, zwłaszcza wśród mężczyzn w wieku 35 – 50 lat. Powoduje obniżenie poziomu „dobrego cholesterolu” wzrost stężenia „złego cholesterolu”, który powoduje uszkodzenie tętnicy.

Musimy pamiętać, że w dużej mierze sami możemy się przyczynić do zmniejszenia ryzyka zachorowania na zawał czy innej choroby układu krążenia stosując się do zasad profilaktyki zdrowotnej – zwiększając swą aktywność fizyczną i racjonalnie się odżywiając. Wymaga to jednak z naszej strony niemałego wysiłku, bo trudno jest zmienić swoje przyzwyczajenia, a chyba najtrudniej przyzwyczajenia żywieniowe. Jest rzeczą nadzwyczaj ważną, że miażdżyca jest procesem dynamicznym wykazującym skłonność do cofania się. Zalecenia żywieniowe, czyli jak się odżywiać żeby ustrzec się miażdżycy.

Podstawową rzeczą w walce z miażdżycą jest odpowiednia, niskokaloryczna i uboga w cholesterol dieta. Z pożywienia należy wyeliminować: słodycze, cukier, ciasta, batony chipsy oraz używki: papierosy, alkohol(w każdej postaci – również wino, piwo), kawę prawdziwą, kakao.

Miażdżyca jest chorobą bardzo rozpowszechnioną, trzeba z nią walczyć. Nie ma lekarstw działających bezpośrednio na miażdżycę. Chorym podaje się leki obniżające ciśnienie, krzepliwość i poziom cholesterolu. Profilaktyka miażdżycy sprowadza się przede wszystkim do zwalczania czynników ryzyka.

Opracowała

Ewa Kućmierowska Edukator Zdrowia WSzZ w Elblągu